Massaclaims

In onze vorige Nieuwsbrief hebben we aandacht besteed aan de aansprakelijkstelling van Tata Steel door Stichting Frissewind.nu, een stichting die optreedt namens omwonenden van Tata Steel. De omwonenden die stellen letselschade te hebben opgelopen door de uitstoot van gevaarlijke stoffen hebben een collectieve actie ingesteld, maar wat is nou precies zo’n collectieve actie en welke andere voorbeelden van een collectieve actie kennen we nog meer?

In welke gevallen kan een collectieve actie ofwel een massaclaim ingediend worden?

Het moet gaan om één of meerdere gebeurtenissen waardoor een veelheid van personen schade heeft geleden. Een recent voorbeeld is de aansprakelijkstelling van Google door de Consumentenbond wegens gestelde privacyschendingen door het bedrijf. Andere voorbeelden zijn bijvoorbeeld de tramaanslag in Utrecht in 2019, de vuurwerkramp in Enschede in 2000 en de MH17 Vliegtuigramp in 2014.

Hoe werkt het?

In artikel 3:305a Burgerlijk Wetboek is geregeld dat een belangenorganisatie een vordering tot schadevergoeding kan instellen. Er is een paar vereisten waaraan voldaan moet worden:

• De belangenorganisatie moet een stichting of een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid zijn;
• die zich blijkens de statuten ten doel heeft gesteld de belangen te behartigen van een bepaalde groep personen;
• met een gelijksoortig belang.

De belangenorganisatie kan dus namens alle gedupeerden optreden en ook naar de rechter stappen om collectieve schadevergoeding te vorderen. Er zijn meerdere routes die bewandeld kunnen worden. Partijen kunnen zonder tussenkomst van de rechter een vaststellingsovereenkomst sluiten waarin afspraken worden vastgelegd over de massaclaim. Deze vaststellingsovereenkomst kan vervolgens op grond van de WCAM (Wet Collectieve Afwikkeling Massaschade) algemeen verbindend worden verklaard zodat alle aangesloten gedupeerden gebonden zijn. Bijzonder is dat ook degenen die in de toekomst nog schade zullen lijden als gevolg van dezelfde gebeurtenis in principe ook gebonden zijn, dit geldt ook voor de erfgenamen van de gedupeerden.

Als partijen onderling geen afspraken hebben kunnen maken kan de belangenorganisatie op grond van de WAMCA (Wet Afwikkeling Massaschade in Collectieve Actie) ook namens alle gedupeerden naar de rechter stappen. 

De genoemde wetten (WCAM en WAMCA) bevatten allerlei aanvullende regels over welke rechter bevoegd is, wie er precies gebonden zijn door een algemeen verbindend verklaring, voorwaarden voor een opt-out mogelijkheid, processuele voorschriften etc. Ook is er veel rechtspraak over bijvoorbeeld welke belangen geschikt zijn voor een massaclaim en of deze belangen geschikt zijn om gebundeld te worden. 

Toename massaclaims?

In de praktijk zien we, ook buiten de letselschade (vb. massaclaim tegen diverse energieleveranciers vanwege de prijsverhogingen in 2022) een toenemende behoefte aan de zogenaamde “class action” of massaclaims.  Dit komt door de toename van grote (beursgenoteerde), ook internationale ondernemingen waardoor steeds grotere groepen mensen geraakt kunnen worden. De financiële belangen zijn daarbij vaak groot. Deze trend beperkt zich natuurlijk niet alleen tot Nederland. Wel is met name in Nederland de groei van dit soort zaken opvallend. In Nederland zijn de juridische mogelijkheden door de eerdergenoemde wetten flink verruimd, hetgeen de toename van zaken kan verklaren.